Miliard na ciepłe mieszkania. Dolny Śląsk przykładem dobrych praktyk
Od 29 września br. gminy będą mogły starać się o dotacje na wymianę kopciuchów i poprawę efektywności energetycznej w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych. W drugiej odsłonie programu „Ciepłe Mieszkanie” – oprócz właścicieli mieszkań w budynkach wielorodzinnych, którzy mogli skorzystać z dofinansowania już w pierwszej edycji programu – nowymi beneficjentami końcowym będą najemcy mieszkań komunalnych i wspólnoty od 3 do 7 lokali mieszkalnych. Do rozdysponowania jest miliard złotych.
„Pierwszy nabór w „Ciepłym Mieszkaniu” w 2022 r. zakończył się sukcesem w wymiarze ogólnopolskim. Do tej pory mamy podpisane 374 umowy z gminami na ponad 746 mln zł, co pozwoli na realizację przedsięwzięć w przeszło 33,5 tys. lokali mieszkalnych. Z nowego budżetu programu (1,75 mld zł), mamy jeszcze do rozdysponowania około miliarda złotych. Tym razem przewidzieliśmy wyższe dotacje: do 41 tys. zł dla osób fizycznych i do 375 tys. zł dla wspólnot mieszkaniowych. Na wyższe dofinansowanie, tj. do 43,9 tys. zł mogą liczyć mieszkańcy najbardziej zanieczyszczonych gmin” – informuje Paweł Mirowski, pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów ds. programu „Czyste Powietrze” i efektywności energetycznej budynków oraz wiceprezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
„Jesteśmy dumni, że ogłoszenie naboru do drugiej edycji jest właśnie tu na Dolnym Śląsku. Przypominam, że byliśmy liderami pierwszej edycji programu „Ciepłe Mieszkanie”. Zawarliśmy 71 umów na kwotę blisko 270 mln zł. Dzięki tym dotacjom w około 13 tysiącach lokali mieszkalnych (12 769) wymienione będą nieefektywne źródła ciepła. Nasze zaangażowanie i determinacja przyniosły wyjątkowe rezultaty, które przekładają się na realne korzyści dla dolnoślązaków” – mówi Łukasz Kasztelowicz, prezes zarządu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu.
Dla kogo i na co?
„Ciepłe Mieszkanie” to odpowiednik programu „Czyste Powietrze”, kierowanego do właścicieli domów jednorodzinnych. Celem programu „Ciepłe Mieszkanie” jest wsparcie wymiany źródeł ciepła na paliwo stałe i poprawy efektywności energetycznej w lokalach mieszkalnych znajdujących się w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych.
Program realizowany jest w modelu, w którym NFOŚiGW udostępnia środki na realizację wfośigw, a one z kolei podpisują stosowne umowy z zainteresowanymi gminami. Następnie gminy ogłaszają na swoim terenie nabór wniosków wśród mieszkańców – beneficjentów końcowych. To osoby fizyczne, właściciele lokali mieszkalnych w budynkach wielorodzinnych, osoby posiadające ograniczone prawa rzeczowe do lokali mieszkalnych, najemcy lokali mieszkalnych stanowiących własność gminy, a także wspólnoty mieszkaniowe posiadające 3–7 lokali.
W ramach kosztów kwalifikowanych dla osób fizycznych przewiduje się dofinansowanie demontażu nieefektywnych źródeł ciepła na paliwa stałe (tzw. „kopciuchów”) oraz zakupu i montażu źródła ciepła albo podłączenie lokalu mieszkalnego do efektywnego źródła ciepła w budynku. Jeśli to zadanie zostanie wykonane, to dopuszcza się także sfinansowanie: zakupu i montażu wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, wykonania stolarki okiennej i drzwiowej, a także przygotowanie niezbędnej dokumentacji projektowej.
W przypadku wspólnot mieszkaniowych dotacja obejmie: demontaż wszystkich nieefektywnych źródeł ciepła na paliwo stałe w budynku oraz zakup i montaż wspólnego źródła ciepła do celów ogrzewania lub ogrzewania i cwu, zakup i montaż: nowej instalacji centralnego ogrzewania i/lub cwu, wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, ocieplenia przegród budowlanych, okien, drzwi, drzwi/bram garażowych, mikroinstalacji fotowoltaicznej, a także na przygotowanie dokumentacji (audyt energetyczny, dokumentacja projektowa, ekspertyzy).
Trzy poziomy dofinansowania
Program „Ciepłe Mieszkanie” składa się z czterech części, pierwsze trzy dedykowane są osobom fizycznym, dla których obowiązują trzy poziomy dofinansowania uzależnione od dochodów oraz ostatnia, czwarta część, dla wspólnot. W drugim naborze kwoty dotacji zwiększono o ok. 10 proc. w stosunku do pierwszej edycji programu. Preferencyjne warunki (dodatkowe 5 proc. intensywności dofinansowania, co przekłada się także na wyższe dofinansowanie) przewidziano dla mieszkańców najbardziej zanieczyszczonych gmin w Polsce (lista ta jest załącznikiem do ogłoszenia o naborze).
Podstawowy poziom dofinansowania – przy dochodach do 135 tys. zł rocznie – to szansa na dotację do 16,5 tys. zł, nie więcej niż 30 proc. kosztów kwalifikowanych na jeden lokal mieszkalny oraz do 35 proc. w przypadku lokali z gmin najbardziej zanieczyszczonych (do 19 tys. zł). Podwyższone dotacje przewidziano przy dochodach do 1894 zł w gospodarstwie wieloosobowym i do 2651 zł w jednoosobowym (chodzi o przeciętny miesięczny dochód na jednego członka gospodarstwa domowego). Wówczas można starać się o 27,5 tys. zł, do 60 proc. kosztów kwalifikowanych lub 29,5 tys. zł (do 65 proc. kosztów) jeśli to lokal z listy gmin najbardziej zanieczyszczonych. Najwyższe wsparcie otrzymają ci, których przeciętny miesięczny dochód na jednego członka gospodarstwa domowego nie przekracza 1090 zł w gospodarstwie wieloosobowym i 1526 zł w jednoosobowym lub jest ustalone prawo do jednej z czterech form zasiłku. Wówczas na przedsięwzięcie przewidziano aż do 41 tys. zł wsparcia (do 90 proc. kosztów kwalifikowanych) lub do 43,9 tys. zł (do 95 proc. kosztów) dla budynków w miejscowości ujętej na liście najbardziej zanieczyszczonych gmin.
Czwarta część programu, adresowana do wspólnot mieszkaniowych, to też różne opcje dotacji, każda maksymalnie do 60 proc. kosztów kwalifikowanych. Do 350 tys. zł wsparcia można uzyskać w przypadku kompleksowej termomodernizacji z wymianą źródła ciepła, do 360 tys. zł jeśli przedsięwzięcie obejmuje dodatkowo zakup i montaż mikroinstalacji fotowoltaicznej (lub 375 tys. zł dla zadania uwzględniającego pompy ciepła) oraz do 150 tys. zł jeśli projekt zakłada tylko termomodernizację bez wymiany źródeł ciepła.
Program „Ciepłe Mieszkanie” realizowany będzie w latach 2022–2026. Wnioski od gmin będą przyjmowane od 29.09.2023 r. do 31.01.2024 r., w zależności od dostępności środków. przy czym zobowiązania podejmowane będą do 30.06.2024 r. (zawieranie przez wfośigw umów z gminami), a środki wydatkowane będą przez wojewódzkie fundusze do 31.12.2026 r. Pierwszy nabór wniosków w programie ogłoszono 21.07.2022 r., zamknięto go 31.12.2022 r. Pierwotny budżet programu wynosił 1,4 mld zł. W odpowiedzi na potrzeby gmin i ich mieszkańców, Ministerstwo Klimatu i Środowiska wraz z NFOŚiGW zwiększyły pulę środków na eko‐działania do 1,75 mld zł (w drugim naborze jest 1 mld zł do wykorzystania). Łącznie, w obu naborach, pozwoli to m.in. na wymianę ponad 60 tys. nieefektywnych źródeł ciepła w lokalach mieszkalnych.