Pięciolecie programu „Czyste Powietrze”: gminne punkty konsultacyjno‐informacyjne i sołtysi skutecznym wsparciem dla mieszkańców

Niemal 90 proc. polskich gmin i kilka tysięcy sołtysów zaangażowało się we wdrażanie programu „Czyste Powietrze”. Od 5 lat program, pod nadzorem Ministerstwa Klimatu i Środowiska, realizowany jest przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) wraz z szesnastoma funduszami wojewódzkimi (wfośigw). W programie „Czyste Powietrze” uczestniczą również wybrane banki oferujące Kredyt Czyste Powietrze z dotacją z programu przeznaczoną na częściową spłatę kapitału kredytu. Strategicznymi partnerami programu są też gminy, które poprzez swoje punkty konsultacyjno‐informacyjne skutecznie doradzają i udzielają swoim mieszkańcom kompleksowego wsparcia w złożeniu wniosku o dofinansowanie oraz rozliczeniu przedsięwzięcia. Od 2023 r. ambasadorami programu „Czyste Powietrze” stali się sołtysi. Sołtysi to naturalni liderzy swoich społeczności, osoby które cieszą się zaufaniem, autorytetem i rozpoznawalnością na swoim terenie.

”To wielka radość i satysfakcja, że sołtysi wspierają mieszkańców w skorzystaniu z dofinansowania sięgającego nawet 136 200 złotych. W samymwojewództwie świętokrzyskim wakcji „Sołtys Ambasador programu „Czyste Powietrze”” i skierowanych do sołtysów szkoleniach, wzięło już udział ponad 2500 osób, w tym ok. 1000 sołtysów” – mówi minister klimatu i środowiska Anna Moskwa.

„Nikt lepiej nie uświadomi, nie przekona, nie zmotywuje sąsiada niż dobry przykład i jasny przekaz lokalnego autorytetu. Szanowni Sołtysi – dziękujemy Wam za uczestnictwo w szkoleniach i promocję „Czystego Powietrza”. Udział w programie mieszkańców Waszych sołectw przekłada się na szereg korzyści – bezpośrednio dla nich samych, ale i dla całej społeczności, bo każdy ma prawo oddychać powietrzem dobrej jakości” – dodaje minister klimatu i środowiska Anna Moskwa.

„Zbieramy efekty skutecznej aktywności naszych gmin i promocji programu przez sołtysów. To już nasze 10 spotkanie w ramach akcji „Sołtys Ambasador programu „Czyste Powietrze””. Dziś podpisujemy z mieszkańcem gminy Bodzentyn 30‐tysięczną umowę w ramach programu. Podpisanie tak wielu umów nie byłoby możliwe bez współpracy z samorządami. W naszym województwie 100% gmin prowadzi punkty konsultacyjno‐informacyjne programu „Czyste Powietrze”. Pełny udział gmin w programie i dobra współpraca pracowników funduszu z Beneficjentami dają pozytywne rezultaty – możemy pochwalić się najniższym w kraju procentem odrzuconych wniosków, który wynosi zaledwie 1,8%. Obecnie do mieszkańców województwa trafiło już ponad 800 mln zł” – informuje prezes Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Ryszard Gliwiński.

„Czyste Powietrze” to program, który stale się rozwija, dopasowuje do potrzeb potencjalnego beneficjenta i warunków zewnętrznych. Na początku 2023 r. wdrożone zostały nowe zasady programu. Największe korzyści uzyskają beneficjenci, którzy zrealizują kompleksową termomodernizację.

Wielu potencjalnych beneficjentów potrzebuje wsparcia, wyjaśnienia wielu kwestii, pomocy w złożeniu wniosku do programu i jego rozliczeniu. Dlatego tak ważna jest rola gminy i jej aktywność, otwartość i podejmowanie różnych działań budujących świadomość i wiedzę o programie „Czyste Powietrze”, a następnie pomoc oferowana wnioskodawcom w punktach konsultacyjno‐informacyjnych programu. NFOŚiGW wspiera finansowo już 2 127 gmin obecnych w programie.

Finansowe wsparcie dla gmin służy poprawie jakości powietrza, zdrowiu i bezpieczeństwu energetycznemu lokalnych społeczności. Środki, które NFOŚiGW przekazuje za pośrednictwem Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (wfośigw), mogą być przeznaczane na następujące działania gminy: – uruchomienie i prowadzenie punktów konsultacyjno‐informacyjnych w gminach, gdzie maksymalna możliwa do uzyskania przez gminę kwota to 35 000 zł, – złożone wnioski do programu „Czyste Powietrze”, gdzie gmina otrzyma 150 zł za złożony wniosek o dofinansowanie na podwyższony lub najwyższy poziom dofinansowania (z wystawionym zaświadczeniem o dochodach) oraz 50 zł za wniosek o podstawowy poziom dofinansowania, – złożone wnioski o płatność końcową w wysokości 150 zł po wypłacie końcowej na rzecz beneficjenta, za przekazany za pośrednictwem gminy do wfośigw wniosek o płatność końcową (najnowszy rodzaj wsparcia), – dodatkowo gmina otrzyma 25 zł, jeśli pracownik gminy poinformuje wnioskodawcę o możliwości złożenia wniosku o dofinansowanie na częściową spłatę kapitału kredytu w banku, który przystąpił do programu.

Natomiast dla najbardziej aktywnych gmin (ok. 30% gmin uczestniczących w programie) przyznane zostaną po raz drugi dodatkowe środki na pokrycie kosztów związanych z wdrażaniem programu priorytetowego „Czyste Powietrze” w łącznej kwocie 25 mln zł, w ramach kolejnego rankingu obejmującego okres od 1 kwietnia 2022 r. do 31 grudnia 2023 r. Ranking zostanie opublikowany do końca drugiego kwartału 2024 r.

„Chcemy wspierać gminy w ich dążeniu do poprawy jakości powietrza, dlatego niemal co roku przygotowujemy nowe, lepsze dla nich finansowe zachęty do współpracy i wspólnej realizacji programu. Większe zaangażowanie gmin w pomoc w wypełnianiu i składaniu wniosków o płatność przyczyni się do ich lepszej jakości, co będzie miało pozytywny wpływ na tempo ich rozpatrywania i wypłaty dotacji przez wfośigw. Gminy poprzez swoją aktywność budują zaufanie do programu „Czyste Powietrze”, umożliwiając wielu osobom, które nie korzystają z narzędzi cyfrowych złożenie wniosku i jego rozliczenie” – wskazuje pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów ds. programu „Czyste Powietrze” i efektywności energetycznej budynków oraz wiceprezes NFOŚiGW Paweł Mirowski.

„Do tej pory z finansowej pomocy skorzystało blisko 700 tys. polskich rodzin, które zdecydowały się na udział w programie i eko‐inwestycje za 17,5 mld zł. Program zaplanowany został na 5 kolejnych lat, ale warto się pospieszyć. Im wcześniej pozyskamy bezzwrotną dotację na inwestycję w swoim gospodarstwie domowym, tym szybciej wygenerujemy oszczędności na rachunkach – bo zmniejszy się zużycie energii niezbędnej do ogrzania naszego domu i poprawi się przy tym komfort cieplny oraz zdrowie mieszkańców” – dodaje prezes Mirowski.

Program „Czyste Powietrze” – z budżetem 103 mld zł na lata 2018–2029 – to największa proekologiczna inicjatywa w polskiej historii służąca skutecznej walce ze smogiem oraz poprawie efektywności energetycznej istniejących jednorodzinnych budynków mieszkalnych.

Wnioskodawcy „Czystego Powietrza” mają do dyspozycji trzy poziomy dofinansowania, przy czym im niższe są dochody, tym wyższa dotacja. Najwięcej, bo aż 135 tys. zł dotacji obowiązuje przy miesięcznym dochodzie nie większym niż 1090 lub 1526 zł na osobę (dotyczy odpowiednio gospodarstw wieloosobowych i jednoosobowych), oraz dla tych, którzy mają ustalone prawo do jednej z czterech form zasiłku. Kolejny próg dochodowy – przy wsparciu do 99 tys. zł – wynosi odpowiednio: 1894 lub 2651 zł. Z kolei do 66 tys. zł mogą otrzymać wnioskodawcy, których roczny dochód nie przekracza 135 tys. zł. Dodatkowe pieniądze – maksymalnie 1,2 tys. zł – można uzyskać na wykonanie audytu energetycznego.